Seguidores e seguidoras

lunes, 29 de mayo de 2017

Una mañana gloriosa en el acantilado

    Ayer domingo viví una de esas jornadas que te hacen volver a casa feliz  como un niño con una piruleta. Aunque mi intención inicial era prospectar la cuadrícula NJ63 acabé saliéndome de la cuadrícula para entrar en otra que no cubro para el atlas pero que me apetecía investigar. Bendita improvisación!

 Paisaje costero desde Pantín, Valdoviño
 
 Después del subidón del otro día, en el que descubría un núcleo de cría nuevo de Cormorán moñudo, tenía ya la curiosidad por saber como le iba por la zona. Y allí me encontré otra colonia, en un tramo de costa entre Valdoviño y Pantín.

 Colonia de cormoranes moñudos

    Pero lo buen vino después. Esta colonia ya era conocida por Álvaro Barros, biólogo experto en la especie y que la está censado para la Xunta. Pero la que descubrí al poco rato en una furna próxima a la playa de Pantín era desconocida, por lo que supone un nuevo punto de cría con, al menos, dos parejas (no hay visibilidad para ver la parte más interior de la pared).


  Con la que está cayendo a nivel general estas pequeñas alegrías animan a seguir trabajando y justifican por sí solas mi colaboración para el Atlas de aves reproductoras.


 Cormorán moñudo (Pharacororax aristotelis) adulto (drcha.) y joven (izda.)



  Con mis fotos no soy capaz de trasmitir la sensación única que supone pasear por unos buenos acantilados de 100 ó 200 m. de altura.


     Algunos sitios producen vértigo sólo de mirar. Si os ponéis encima ya ni os cuento. Por mi trabajo estoy algo acostumbrado a las alturas pero aún así evito acercarme al borde del acantilado, así que recomiendo a los lectores que no se acerquen tampoco porque es muy peligroso.


  Aunque los pescadores de lubina (robaliza, en gallego) se pasean por estas agujas y cortados con una soltura como quien camina por el pasillo de casa. Abajo los percebeiros faenando al percebe en el rompiente de las olas nos muestran toda la dureza de ese oficio y nos recuerdan el fuerte vínculo que tiene el gallego con el mar. Y todo junto: el percebeiro, los pescadores deportivos, las aves, el viento constante, el mar y el acantilado conforman una armonía que serena la mente del observador.

  Una que no tiene vértigo y que pasa de todo este rollo filosófico es la Chova piquirroja.


  La mañana avanzaba y las alegrías se sucedían. Una pareja de Choias realizaba repetidas entradas al interior de una furna. Bingo! Cita de cría confirmada para el Noticiario Ornitoxeográfico de la SGO.

 Chova piquirroja (Phyrrocorax phyrrocorax)

 Y ahora el postre. Cuando volvía hacia Valdoviño encontraba esta tropa:


   En la costa norte gallega tenemos una pobrísima diversidad de aves rapaces con apenas tres o cuatro especies presentes en muchos lugares. El Cernícalo vulgar era común en los años ochenta pero ha experimentado un fuerte declive poblacional, como todas las especies asociadas al paisaje agrícola tradicional y de monte bajo, hoy desparecidos bajo la agricultura intensiva del glifosfato, de los tratamientos fitosanitarios , de las repoblaciones de eucalipto y de monocultivos varios. Por eso encontrar hoy un nido de cernícalo es un auténtico acontecimiento que debía publicar en este blog.


  Entre el colectivo ornitológico existe un debate sobre la conveniencia o no de publicar fotos de nidos o pollos por aquello de no animar a los cazafotos a buscarlos. Y me parece razonable, aunque yo tengo mis propios criterios.  Porque hay cosas que no me gustan, como matar un ser vivo sólo para obtener un dato genético o de identificación (he abandonado un página porque el autor "pinchaba" coleópteros). O las romerías de birders para ver, afotar y molestar un ave divagante después de haberse gastado tres depósitos de gasolina; o el uso generalizado de reclamos para obtener una mejor fotografía sin importar otras consideraciones.
  Y es que el observador de Naturaleza entra a menudo en contradicciones con su conservación, unas contradicciones que debemos intentar minimizar. Yo ya no uso el truel para prospección de charcas y evito tocar siquiera a los anfibios y reptiles, así que entenderéis que soy persona responsable y con una profunda ética naturalista. Pero en este caso me parece que el posible daño que pudiese causar con las imágenes es menor que el efecto positivo como divulgador de Naturaleza. Además podéis estar seguros que nadie va a encontrar este nido.


   En cuanto la hembra se percató de mi presencia decidí abandonar el lugar, por si acaso. Pero gracias a las prestaciones de mi bridge pude registrar este momento precioso sin que la mamá cernícalo se sintiera demasiado incómoda.

Cernícalo vulgar (Falco tinnunculus) hembra con pollos

  Que estas imágenes del Cernícalo vulgar sirvan para reinvindicar una agricultura sostenible necesaria para la supervivencia de tantas especies que están desapareciendo de nuestros campos por culpa del abandono de la agricultura tradicional y de una mal entendida globalización.

sábado, 27 de mayo de 2017

Una mañana estupenda, sin coches, sin perros sueltos, sin domingueros,.... sin sol...

 Hoy el día amanecía como suele hacerlo por las comarcas del extremo norte gallego, con el cielo completamente cubierto.


    No soy fotógrafo pero a base de práctica he aprendido que para tomar imágenes de estos paisajes es vital diponer de un buen rango dinámico en nuestra compacta. Lógicamente la Sony RX10 es muy superior en este aspecto a las bridge de sensor pequño. Y gracias a la edición del RAW, con el propio software de la casa, podemos lograr un equilibrio bastante digno entre las altas luces y las sombras sin perder demasiado contraste. De todas formas todavía no controlo mucho el IDC (el software de Sony).


   Os pongo unas fotos para que me acompañéis en el paseo que realizaba esta mañana por Santa Mariña do Monte (ayuntamiento de San Sadurniño).


    Las cuadrículas que cubro para el atlas de aves reproductoras ya están casi listas. Ojo, no estoy diciendo que tenga datos de todas las especies reproductoras, sino que ya ofrecen suficiente información como para tener una composición realista de nuestra población de aves, que es de lo que se trata. Si todos los "pajareros" gallegos colaborasen podríamos centrarnos cada uno en una o dos cuadrículas, lo que mejoraría el resultado final; pero si la peña no participa pues otros debemos multiplicarnos y asumir un trabajo excesivo que repercute obviamente en una menor calidad de la información (en el Atlas de Hérpetos de la SGHN he vivido algo parecido, con un 90 de citas recopiladas por apenas cinco o seis colaboradores). ¿Es esto una crítica? pues sí, lo es. Y me importa un huevo que la SEO haya hecho mal tal o cual cosa, o que no haya sabido coordinarse con las organizaciones ornitológicas locales. En los atlas todos debemos colaborar y punto. Son la base para el conocimiento científico del medio y para su conservación!


Alcaudón dorsirrojo (Lanius collurio), macho (inf.) y hembra (sup.)

   Aunque uno anda en "modo atlas" siempre hay tiempo para disfrutar de la fotografía naturalista. Sobre todo cuando tienes una máquina que casi te permite olvidarte de la hora del día o de las nubes del cielo. La siguiente toma sería imposible con una bridge pequeña, pero con la RX10 subes el ISO hasta donde haga falta y problema solucionado.

 Bisbita arbóreo, foto recortada
Sony RX10 (Focal 220 mm)  ISO: 1250  V: 1/400  F:4

 Bisbita arbóero (Anthus trivialis), foto recortada
Sony RX10 (Focal 220 mm)  ISO: 500  V: 1/320   F:4

 Estorninos portando material para construcción de nido

 Estornino negro (Sturnus unicolor)

  En fin, una mañana muy agradable, en la que apenas tuve que soportar más molestias que algún coche esporádico pasando por la carretera. Nada que ver con el suplicio diario en los humedales costeros, convertidos de facto en auténticos parques caninos para disfrute de los mascoteros urbanitas. Viva la aldea!

jueves, 25 de mayo de 2017

Coenagrion mercuriale, empieza la temporada de libélulas

  Desde Marzo ya teníamos algunas libélulas activas por la comarca de Ferrol pero es a partir de ahora cuando empieza realmente la "temporada alta" para este grupo de insectos. Ayer, hice una visita rápida y "combinada" para el atlas de aves reproductoras y para afotar odonatos.

 Río Belelle

  En el río Belelle anoté varias cosillas interesantes como una familia de Reyezuelos listados (Regulus ignicapillus) y en el núcleo urbano de Neda una familia de Lavanderas blancas muy especiales de las que hablaremos próximamente.

  Después me acerqué hasta el Río Basteiro, donde había un montón de Coenagrion mercuriale, una de nuestras libélulas más delicadas. Disparé desde un paseo elevado sobre el río (a unos 2-2,5 metros de distancia, amigos reflexivos) así que no tenía manera de evitar el picado de la toma.

Coenagrion mercuriale, pareja copulando

Sobre el agua algunas hembras realizaban la puesta.

Hembra de Coenagrion mercuriale

  Además observé mis primeras Calopteryx (virgo, la especie más común por Ferrol). Y la sorpresa ha venido esta misma mañana, cuando en un aparcamiento del astillero encontraba mi primer Sympetrum de la temporada, imposible de identificar sin óptica. Como diría Trillo, mada huevos!

lunes, 22 de mayo de 2017

Una confirmación muy esperada

   Finalmente he podido confirmar y documentar ampliamente la nidificación del Gorrión molinero (Passer montanus) en la cuadrícula NJ72.

Hembra de Gorrión molinero aporta oruga a los pollos

  En la granja abandonada del otro día pude certificar la existencia de una pequeña colonia reproductora con al menos tres nidos ocupados. Considero muy probable que haya más parejas en la parte de atrás del edificio e incluso en otra granja próxima.

 Gorrión molinero en nido

   Inicialmente pensaba que los adultos estaban en fase de contrucción del nido. Sus viajes a un barrizal y las imágenes que lograba parecían indicar que llevaban barro o musgo. Pero en cuanto pude tomar fotos decentes comprobé que no era material para nido sino insectos, lo cual confirmaba ya la reproducción (con la metodología SEO). Por si había dudas varios adultos salieron del agujero con el saco fecal de los pollos. Hay que mantener el nido limpio.

 Adulto extrae saco fecal del nido

  Después de la alegría con los Cormoranes moñudos mi trabajo de campo para el atlas de aves reproductoras de la SEO ha traído otro momento de felicidad, un bien muy escaso desde el punto de vista medioambiental en estos tiempos que corren.

 Gorrión molinero (Passer montanus)

 Todas las fotos fueron tomadas sin molestar a las aves, desde unos 20-25 m. de distancia. Otro motivo más que convierten a las bridge en cámaras ideales para el naturalista.

 Adulto saliendo de nido

   Pongo una imagen de la granja:


    Aunque el objetivo de la prospección era el gorrión molinero pude anotar muchas otras cosas interesantes, como este Gavilán macho que llevaba un pájaro en las garras. Segundos depués de la foto apareció de repente un Halcón peregrino (Falco peregrinus) que le obligó a soltar la presa para llevársela él. Una escena impactante de esas que se ven cada diez años.

Gavilán (Accipiter nisus) con presa

El Halcón abejero es una rapaz tan sumamente peculiar que siempre confunde un montón al primer golpe de vista. Puede parecer cualquier cosa hasta que te das cuenta de lo que realmente es.

Halcón abejero (Pernis apivorus), posible reproductor en NJ62 y NJ72

  Y me despido con unas fotillas chulas de pájaros comunes que suelen colaborar con el fotógrafo:

Lavandera blanca (Motacilla alba)

  El Triguero sólo aparece en paso o divagante por la comarca de Ferrol. Mis únicas referencias de cría probable datan de finales de los noventa, en Moeche. Desde entonces no se ha detectado su reproducción por aquí, que yo sepa.

Triguero (Emberiza calandria)

Petirrojo (Erithacus rubecula)

Chcochín (Troglodytes troglodytes)

  Otra cosa noticiable ha sido la llegada del Alcaudón dorsirrojo, el migrante transahariano más tardío de todos. Por como fué la observación juraría que hasta lo ví "aterrizar" recién llegado de África.

Alcaudón dorsirrojo (Lanius collurio) macho

Gracias por leerme.

sábado, 20 de mayo de 2017

Confirmada nidificación de Phalacrocorax aristotelis en NJ62!

 Prospectar zonas de acantilado non é nin doado nin cómodo, e por iso as miñas expectativas esta mañá eran inciertas na visita de control a NJ62, a cuadrícula de Valdoviño.

 Illote en Meirás

  O prazo para a recopilación de citas acaba este ano e faltan cousas. Algunhas desapareceron da zona pero outras non, aínda que esixen un esforzo extra pola miña parte, dada a dificultade ou complexidade da súa detección. Na costa de Meirás busquei varias especies rupestres que habitan este hábitat pero que resultan moi difíceis de detectar en visitas esporádicas. Certamente é como buscar unha agulla nun palleiro.


  Algunha "furna" ou illote semellaban especialmente interesantes, así que lles adiquei moito tempo realizando múltiples varridos co telescopio a máximo zoom.


  Un Corvo mariño cristado adulto apareceu voando baixo e remontou ata un tramo de acantilado próximo. Iso fíxome encender as luces de emerxencia.


  Despois de hora e media de control logrei por fin descubrir un niño ocupado na que presumiblemente a femia chocaba os ovos. Ademáis outro adulto recolleu raíces do acantilado e aportounas a unha segunda plataforma semioculta, próxima á da foto. En total observei 3-4 exemplares adultos diferentes, así que podemos considerar un mínimo de dúas parellas reprodutoras. A forte sombra impedíu tirar unha imaxe semidecente (a distancia tamén era brutal).

 Niño de Corvo mariño cristado (Phalacrocorax aristotelis)
(distancia da foto: uns 1100 m)

  O Corvo mariño cristado é coñecido na bisbarra coma "Chíscala" (na ría de Cedeira) ou "Coca" (na ría de Ares). As súas poboacións reprodutoras están diminuíndo alarmantemente ata o ponto de que Sergio París, gran coñecedor da especie, considera o seu declive comparable ao do Arau (Uria aalge). Neste contexto entenderedes a inmensa alegría que tiven hoxe ao descubrir que se mantén este núcleo reprodutor, que mesmo podería estar nunha cuadrícula 1x1 km nova non publicada.

 Corvo mariño cristado (Phalacrocorax aristotelis)

 Ademáis había un bon número de niños de Gaivota patimarela (Larus michahellis) no seu hábitat orixinario. Para un ferrolán xa case resulta raro velas aquí, de tantas que hai aniñando nos tellados dos edificios.

 Gaivota patimarela (Larus michahellis) chocando 1-2 ovos

   Estes acantilados son tamén o hábitat do Corvo real (Corvus corax) e da Choia de bico vermello (Phyrrhocorax phyrrocorax). Unha delas andaba moito perto de min. Algo quería...

Choi de bico vermello (Phyrrocorax phyrrocorax)

 Mañá toca volver terra adentro para controlar eses pardais monteses...

miércoles, 17 de mayo de 2017

Observaciones ornitológicas interesantes en NJ72 (o casi)

   Esta mañana pude realizar una visita de prospección a la cuadrícula NJ72, por tierras de San Sadurniño. La mañana empezó muy lluviosa, oscura, pero luego paró de llover y valió la pena esperar debajo del paraguas. En el río encontré varias especies cuya confirmación de cría se me resistía: Lavandera cascadeña y Mirlo acuático.


 Lavandera cascadeña (Motacilla cinerea) ceba pollo volantón

    Lamentablemente ambas citas se encuentran situadas fuera de la cuadrícula; por unos metros de nada pero fuera. Conozco algún nido de Mirlo acuático, pero también está fuera de la zona que cubro para el Atlas.  Por cierto, ojo a los parámetros de esta toma, (muy recortada): ISO 3200, con una bridge!!! Brutal la calidad de la Sony RX10...cómo va este pepino...

 Mirlo acuático (Cinclus cinclus) joven
Sony RX10  (Focal 220 mm)  ISO 3200   V: 1/160  F:4

   El río a esas horas era un lugar muy oscuro. Para tomar la siguiente foto decidí apoyar la cámara en el puente y bajar la velocidad con autodisparo.

Río Xuvia
Foto Sony RX10 (Focal 9 mm)   ISO: 64  V: 0, 62"  F: 16

   A ver si en lo queda de primavera consigo confirmar la cría del Mirlo acuático dentro de mis cuadrículas. Sitios para hacerlo tiene, como por ejemplo este pequeño puente:


  La jornada fué productiva también en las áreas agrícolas abiertas del valle.


   En una ladera quedaban pequeños restos de landa atlantica y brezal/tojal. Insuficientes para albergar alguna pareja de Aguilucho cenizo (Circus pygargus), que considero extinguido en la zona por falta de hábitat. Las antiguas áreas de monte bajo que constituían su área de nidificación son ahora una alfombra de eucalipto.


   Fué una pena que el día lluvioso y fresco no ayudase con las especies más termófilas y transaharianas, menos activas en estas condiciones. Especies que seguramente haya aquí, como la Oropéndola o el Alcaudón dorsirrojo, probablemente no habrán llegado todavía.


 Paisajes de San Sadurniño (A Coruña)

  De las observaciones anotadas destaco pollos volantones de especies eurosiberianas comunes tales como Acentor común (Prunella modularis), Petirrojo (Erithacus rubecula) o Chochín (Troglodytes troglodytes), todas ellas muy abundantes por aquí.
 
 Corneja negra (Corvus corone) en nido sobre eucalipto

 También pude confirmar la cría del Mosquitero ibérico (Phylloscopus ibericus), con este adulto cebando a sus volantones (una foto complicada con una bridge)

Mosquitero ibérico (Phylloscopus ibericus) portando ceba para pollos

 Y dejo lo mejor para el final. Otro nuevo territorio de Gorrión molinero (Passer montanus), con un mínimo de dos parejas activas en la construcción del nido! No hay foto, pero la habrá, en mi próxima visita. Y supone la especie 53 con cría posible/probable/confirmada para la cuadrícula NJ72.