Seguidores e seguidoras

lunes, 28 de septiembre de 2015

Y ahora Calopteryx haemorrhoidalis

  Seguimos "libeluleando" y el domingo tocaba la laguna de A Frouxeira. Concretamente su sistema dunar, ya que el lago está cerrado al mar y lleno, por lo que últimamente apenas voy.

  Gracias a las lluvias de la primera mitad de Septiembre y Agosto las charcas estacionales vuelven a tener una pequeña lámina de agua, algo muy interesante a estas alturas del año, aunque el paso de aves es de los peores que recuerde en la zona.


   Con las botas de media caña me internaba en el corazón de la charca, llena de excrementos y rastros de Jabalí. Sin duda es la causa de la desaparición casi total de las masas de Junco de laguna (Scirpus lacustris) que allí había. Parece que le encantan los bulbos de los Scirpus...
   La otrora abundante Espadaña (Typha latifolia) también ha visto reducida su distribución en la charca, ante la expansión del Carrizo (Phragmites australis). Vamos, que la fisonomía de este pequeño humedal ha cambiado radicalmente desde la época en que la conocí, hace treinta años. Se me cae el alma al suelo cuando la veo tan triste y pobre de vida, sinceramente.

 "Charca das espadanas"

  Menos mal que están las Libélulas!

"Lavacú de Fonscolombe" (Sympetrum fonscolombii), macho
Fuji HS50 (Modo macro)  ISO 100   V: 1/125   F: 5

    Además de las abundantes Sympetrum fonscolombii, aparecieron varias Ischnura elegans. En la imagen no se aprecia bien la espina del pronoto pues sólo se ve de perfil, pero sí la divergencia de los apéndices anales inferiores, otro rasgo característico.
  Pongo los nombres vulgares en gallego porque desconozco si existe una lista propuesta en español. Si es así agradecería que alguien me la pasase.

Donceliña litoral (Ischnura elegans)

    Lo bueno de una laguna litoral es la diversidad de hábitats y microhábitats que posee (el motivo principal de que A Frouxeira esté catalogada como espacio Ramsar, por cierto). El sistema dunar, las charcas estacionales, la propia laguna de agua salobre o sus canales y arroyos tributarios de agua dulce conforman un mosaico que debieran tener mucha más importancia si no se hubiese convertido este espacio en un gigantesco Parque Canino para deleite de domingueros urbanitas pero con nulas medidas de conservación mediambiental efectivas.
   Desgraciadamente ya no espero nada bueno ni de mis paisanos ni de nuestros gobernantes. El "plan de conservación" recientemente aprobado y que no se aplica es la mejor muestra de lo que digo. Simplemente quiero aprovechar el tiempo de vida que le quede y ser testigo de la agonía de esta laguna, tan querida para mí. Si Galiza fuese un país civilizado quizá habría futuro, pero con el personal que pulula por estas tierras,... imposible; no hay más que ver la segunda fase del proceso de eucaliptización que está teniendo lugar. Será la puntilla final.

  Seguimos, que me envinagro.. En uno de los pequeños riachuelos que desembocaban en la laguna por su parte sur encontraba dos novedades para la zona.


  Por una parte un enorme Cordulegaster boltonii, seguramente una de las libélulas que primero conocí siendo niño. Sus robustas larvas son también bastante características.

 "Tizón de Bolton" (Cordulegaster boltonii)

   Y también varios grupos de "Gaiteiro vermello" (Calopteryx haemorrhoidalis), un zigóptero que viene a enriquecer el número de especies que tenía controlado en la zona.

 "Gaiteiro vermello" (Calopteryx haemorrhoidalis), hembra

  Ojalá todos los insectos fuesen así de fáciles de identificar, ¿verdad?

Gaiteiro vermello (Calopteryx haemorrhoidalis), macho

  Eso, que seguimos libeluleando!

domingo, 27 de septiembre de 2015

Libeliñas en Outono

   Se non fose polas libélulas non sei eu se sairía ao campo este verao, porque o panorama é  absolutamente desolador. Os de fóra non poden imaxinar a pobreza en biodiversidade que temos últimamente na zona.

   Grazas a estes espectaculares insectos e o interesante do seu comportamento, as saídas a un humidal tremendamente pobre como é o encoro das Forcadas vólvense un pouco menos aburridas. E de paso serven para ir practicando tamén a fotografía macro e a edición RAW, xa que agora estou traballando coa Fuji HS50 case en exclusiva.

Lavacú estriado (Sympetrum striolatum)

    A medida que aprendo vou notando xa certos matices no diferente comportamento e selección de hábitat nos odonatos máis comúns. Se os Gaiteiriños forestais (Lestes viridis) escollen preferentemente entornos con arbustos ou árbores próximos a prados e ribeiras, o máis delicado Gaiteiriño verdescente (Lestes virens), observado na Frouxeira tamén, parece preferir micro-hábitats de xunqueira ou canaveira.

 Gaiteiro verdescente (Lestes virens)

 Esta parella que se apareaba nun salgueiro da ribeira tíñame un pouco confuso. Segundo Adolfo Cordero trátase dunha parella de Gaiteiriño bérber (Lestes barbarus).

 Parella copulando

   Ésta é a ribeira onde fotografaba algunhas das libélulas:


  O fin de semana pasado tivemos dúas xornadas de sol logo de moitos días de tempo chuvioso e frío. Na cola do encoro a superficie das augas estaba literalmente chea de libélulas facendo a segunda posta da temporada: Sympetrum e Aeschna sobretodo.



   A Libeliña de Outono, como o seu nome indica, resulta especialmente visíbel nesta estación, cando outras especies de odonatos son menos comúns ou xa desapareceron. Ademáis, e polo que vou observando, semella bastante resistente ao frío, sendo ún dos poucos insectos voadores grandes activos nas primeiras horas da mañá, xunto coas omnipresentes Avespas asiáticas. Pensade que en Valdoviño case sempre amence co ceo cuberto, algo de vento e temperaturas frescas.


 Libeliña de Outono (Aeschna mixta)

   Esta Donceliña é unha femia de morfo infuscans, apóntame o mestre Cordero, probábelmente I. graelsii.

 Donceliña sp (Ischnura graelsii/elegans)

   Son moitas horas parado entre as xunqueiras, mentras observo acuáticas, libélulas ou anfibios. Chega un momento en que os bichos te confunden con unha planta máis... Este Sympetrum parece que gostou de min e pousou varias veces sobre o meu brazo e no meu ombro.


  A todo isto, o enfoque da Fuji HS50, como xa teño comentado anteriormente, permite a captura de bichos en voo cunha facilidade moi superior a todas as bridge que teño probado. Penso que tanto a facilidade como a velocidade e enfoque son comparábeis aos dunha reflex básica con un tele medio. Case resulta doado pillar un odonato cando pairan, algo dificilísimo con calquera outra compacta.

Libeliña de Outono (Aeschna mixta)

   En fin, que podía ser pior...

viernes, 25 de septiembre de 2015

Los chorlitejos de Paco Girón

     Sí, ya sé que los anilladores han sido María Vidal y Suso Domínguez, pero pienso que todos estaremos de acuerdo en que estos chorlitejos de Esmelle son "Los chicos de Paco" por derecho propio. Por el cariño que les tiene desde que los vió nacer, porque vive allí y por su lucha permanente con los invasores caninos y humanos que sufre cada semana en su playa.


     Solicita colaboración para que todos los observadores y observadoras que los vean den aviso. Para contactar con él en caso de avistamiento os pongo el enlace de su blog Siempre vuelvo a Esmelle donde os da su correo personal y del post donde explica el proceso de anillamiento llevado a cabo Día del anillamiento  (también podéis avisarme a mi, por supuesto).


   Moita sorte ás tuas Píllaras, Paco!  

domingo, 20 de septiembre de 2015

Uzes no Forgoselo

   Esta fim de semana deixóu um tempo soleado que já se botava a faltar. Sem embargo nom foi excessivamente produtivo em quanto a observaçoes naturalistas para mim.
  Onte adicava a jornada às libélulas (no próximo post) e esta manhá achegava-me até a Serra do Forgoselo, que amencia com néboas na sua vertente Norte, aínda que foi abrindo aginha.

 Branhas do Forgoselo

     No nosso idioma aplicamos palavras coma "branha" ou "gándara" (moi presentes ambas na nossa toponímia) para denominar todo tipo de formaçons de matogueira aberta. Porém este tipo de branhas hiper-húmidas de augas ácidas que tanto abondan nestes montes son denominadas turberas en espanhol e turfeiras em português, o nosso idioma irmao.

  Nas partes mais altas e secas, aparecem toxeiras baixas e pradarias de pasto.



   Numerosas charcas estacionais ou permanentes aparescem aqui e acolá.

 Paisagens do Forgoselo

 Turfeiras, eólicos e vacas, tres elementos típicos destas serras do Norte galego


   As Uzes (Fam. Ericaceae), ou Queirogas como tamém se denominam, som umha família botánica das que se aprendem de pequeno. Pola sua espectacularidade, facilidade de identificaçom (comparado com outros taxons) ou pola importáncia que possúem à hora de conformar determinados hábitats.

  Sei moi pouco de Botánica: apenas algumhas famílias ou géneros, e logo as especies típicas de árbores ou xuncos, pero com as uzes é doado chegar a identificar até o nível de espécie (no Forgoselo achei polo menos cinco tipos diferentes). Hoje adiquei-me a fotografar queirogas:

 Calluna vulgaris

   Entre a guia de Xosé Ramón García e as explicaçons dos colegas do grupo "Prantas de Galicia" creo que ésta é a Erica tetralix, diferenciável da E. mackaiana pola forma das follas e aspecto do envés. Ambas as duas som as queirogas das turfeiras por excelência.

Erica tetralix

    Nas matogueiras secas com toxeiras abonda Erica cinerea, que conheço bem da minha infáncia no val de Narom, onde passava horas e horas à procura de hérpetos nos seus ucedais.

    Hoje tivem ocassom de practicar também o uso do flash que incorpora a cámara (Fuji HS50). Logo dumha conversa que tivem esta semana com um fotógrafo (Rubém Pérez Novo) decidim começar a usar o flash para resaltar os objectos. Ademais de eliminar esas molestas sombras, com esta técnica o fondo quedará mais escuro e verá-se menos, que é do que se trata. Nom é como um flash externo desde logo, pero coido que chega de sobras para mim.

Erica cinerea (drta. foto com flash)

  Estou moi contento logo desta primeira experiência co flash.
 Seguimos aprendendo e desfrutando coa fotografia da Natureza. Nom canso de agradecer todas e cada umha das explicaçoes que me estades a dar os colegas fotógrafos (Fran Nieto, Alejandro Martínez, Álvaro Fdz. Polo, Fernando Pereiras, Rubén Pérez, etc) especialmente os compañeiros do choio, aos que "acribilho" todas as semanas com perguntas. Um milhom!!

miércoles, 16 de septiembre de 2015

Varias observaciones de Septiembre

A modo de notas cito algunas observaciones de lo que llevamos de mes:

- Pechiazul (Luscinia svecica). Observado un ejemplar en el sistema dunar de A Frouxeira,  Valdoviño, el domingo 13. En la "Charca das Espadanas", como casi siempre. No hay foto pero tranquilos que ya caerá...

- 36 Chorlitejos grandes (Charadrius hiaticula) observados hoy en la playa artificial de San Valentín, Fene, donde llevan ya unos días. Es invernante habitual en este punto de la ría de Ferrol

- 30 Correlimos comunes (Calidris alpina) en el mismo sitio y día.

Chorlitejos grandes (Charadrius hiaticula) en Fene

Correlimos común (Calidris alpina)

- Un Correlimos gordo (Calidris canutus) también en San Valentín esta tarde. Se trata de una limícola bastante escasa en la ría y decidí afotarla en condiciones, aunque para ello me tuve que tumbar en la arena mojada  (con la misma ropa con la que voy a currar mañana).


    Era un individuo bastante confiado, como suelen ser los gordos, pero estaba en la "hora de la siesta" y para poder pillarlo bien un par de veces cuando sacaba la cabeza a vigilar tuve que esperar un buen rato.


     Levamos dos días de tiempo casi invernal, con lluvias intensas y vientos muy fuertes, así que las aves tenían el plumaje mojado, lo que junto a la muda otoñal hace que estén un poquillo más feas de lo normal.

Correlimos gordo (Calidris canutus)
Nikon P900 (focal 1500 mm)   ISO 400   V: 1/320   F: 6,3

  Del resto, pues en el control a la ría de hoy muchos Charranes patinegros (Sterna sandvicensis) por todas partes y gaviotas típicas. No vi ninguna anilla. 

Playa de San Valentín, Fene

Gaviotas reidoras (Larus ridibundus) y otros láridos

  Ahora esperemos que amaine un poco el viento y gira a componente NW, para que podamos salir a observar en mejores condiciones.

lunes, 14 de septiembre de 2015

Chasca norteña (Saxicola rubetra)

  Unha vez prometinvos que algún día o Chasco norteño había saír ben fotografado en Bichos, e ese día chegou:


     Aproveitei a tarde de hoxe para facer unha visita de control ás zonas habituais e  me atopei con este exemplar xoven pousado nun terreo de pasto para cavalos.


    En Galiza esta Chasca, ou Chasco, como se di máis ben pola zona, é sumamente rara como especie nidificante, limitándose a súa área de distribución básicamente ás comarcas máis frías de Ourense (Baixa Limia, Macizo central, Serra Segundeira,...) e algún punto illado de Lugo.
    Sen embargo resulta bastante común durante o paso en Setembro e Outubro; especialmente nas áreas dunares, pradarías costeiras, brañas de montaña e as grandes chairas do interior.


   En Valdoviño resulta aínda frecuente no sistema dunar da Frouxeira, mais o seu número nos prados de Taraza foi claramente a menos (anos atrás cheguei a facer conteos de 20 exemplares!). A recente transfomación de varias parcelas de prado en silveiral ou eucaliptal privaron á especie dunha boa cantidade de hectáreas de hábitat disponíbel.


   Hoxe tiven sorte e despacheime a gosto, aínda que tiven que correxer un moderado contraluz con algo de photoshop. Pero cando a distancia ao obxecto se reduce e as nubes deixan paso á luz do sol unha bridge ben manexada ofrece uns resultados como éstes.

Chasca norteña (Saxicola rubetra)
Todas as fotos tiradas coa Nikon P900

  Unha visita breve pero ben produtiva ésta de hoxe!

sábado, 12 de septiembre de 2015

Sacando petróleo de onde non hai

   Acabo de ler as últimas aventuras de Miguel Rodríguez por Salamanca (El Zorzal Charro) e mentras redacto este post, sinto que volvo ao "mundo real", ao mundo máis alterado, máis destrozado ecolóxica e paisaxísticamente, e máis pobre en biodiversidade que se poda imaxinar. Porque o litoral Norte galego é exactamente iso. A traxedia ocorrida na segunda metade do século pasado (cambios nos usos do solo, urbanismo descontrolado e eucaliptización completa do país) sementaron un futuro negro que agora se manifesta de maneira atroz.

  No relativo á ornitoloxía, a nosa situación xeográfica permite que durante uns días desfrutemos temporalmente dunha certa riqueza de especies, aínda que depende moito das circunstancias meteorolóxicas que se dean no Continente. E polo de agora, semella que o paso este ano vai tarde mal e arrastro.


   Levo semanas facendo seguemento aos prados de Taraza e á praia dos Botes, e nótase un baleiro brutal con respeito a só tres ou catros anos atrás. NON HAI BICHOS, nin de plumas, nin de escamas, nin con alas nin sen elas.

 Esta mañá un único Virapedras (Arenaria interpres) permitíame un rato de entretemento coa cámara, mentras espero que cheguen días mellores.


 Virapedras (Arenaria interpres)

   O tempo tan malo deste verao non axudou precisamente a borrar esa imaxe de tristura ambiental. O noventa por cento das saídas pola comarca de Ferrol tiveron un ceo cuberto como trasfondo, cando non chuviscas ou fortes ventos. Algo que ademáis dificulta a observación.
   Como digo sempre, este blogue é froito de moitas horas de traballo diante do PC, resumindo o mellor das xornadas de campo; máis non reflicte as moitas horas de prospección sen ver absolutamente nada. Os que son do Sur de Galiza ou mesmo de fóra non imaxinan probablemente a experiencia que supón camiñar durante media hora sen ver máis que un Chasco común e dúas Avespas asiáticas. Desde logo eu recorrín muitas rexións do NW ibérico e o baleiro de vida que ten ás veces o noso campo non o vivín en ningures.

  Nestas circunstancias a observación de dúas Chascas norteñas (Saxicola rubetra) en Taraza convértese en noticia.

 Chasca norteña (Saxicola rubetra)

  En fin, sei que hoxe estou pesimista, pero é que  bichear por Ferrol actualmente é moi triste. Non sei se meterme a mirar anelas como Antonio, porque diso si que temos. Debe ser o único que nos queda.

  Despídome cunha preciosa Gaivota escura (Larus fuscus) que conservaba unha plumaxe bastante máis enteira que as nosas patimarelas, que andan estes días en plena muda.
 
Gaivota escura (Larus fuscus)

  A ver se mañá a migración me dá un regaliño de cumpreanos caramba...

domingo, 6 de septiembre de 2015

Cambio a NE y parón ornitológico

  Esta semana la situación meteorológica ha cambiado bruscamente a componente NE, lo que ha provocado el abandono de los migrantes que había por aquí. Si el viento hubiese caído un poco más a componente E se habría notado entrada de paseriformes como Tarabilla norteña, Pechiazul, Carricerines, etc, pero ha quedado bastante del Norte, así que lo único que ha traído ha sido frío y nubes por la mañana (aunque no visité el sistema dunar, todo sea dicho).

  Con el paso de los años, mis salidas al campo cada vez exigen un mayor esfuerzo en horas de campeo para tener observaciones interesantes. Además del deterioro medioambiental ya conocido, la presencia de especies invasoras o el urbanismo incontrolado que ha destruido comarcas enteras, los últimos tiempos (casi desde que inicié este blog, curiosamente) han coincidido con un bajón general de la biodiversidad en la comarca.
  Este año, como sabéis, he dedicado muchas jornadas al embalse de As Forcadas. Y puedo afirmar que los resultados en observaciones no tienen comparación con los que habría obtenido hace veinte o treinta años. Decir que en todo este 2015 no he visto ni un solo ofidio y ni un solo lagarto o que no he encontrado un solo pollo de Focha parece ciertamente increíble, pero así es. La Naturaleza autóctona, tal como la hemos conocido en el siglo pasado, se nos muere a toda velocidad.
   Sinceramente yo he perdido la esperanza sobre una buena gestión de conservación por parte de nuestra clase política; más aún después del espantoso proyecto de "restauración" de la laguna de Cospeito y de las "no actuaciones" en la laguna de Valdoviño, convertida ahora en un simple parque de ocio para canes y paseantes. Porque en eso se convierten los espacios naturales una vez "protegidos": en espacios turísticos y nada más.
  Acabo este rollo dedicando un aplauso y todo mi respeto a los compañeros ecologistas, unos auténticos románticos que todavía creen que se puede. Unos héroes de nuestro tiempo, empeñados en erradicar las especies invasoras, en perseguir y denunciar la caza furtiva o combatir actuaciones urbanísticas o industriales ilegales (enhorabuena por la victoria de Corcoesto!). Pero yo no tengo ánimos para acompañarles en esa guerra. Lo siento.

OBSERVACIONES DEL FIN DE SEMANA

Brevemente, cito algunas cosillas observadas este fin de semana:

- Primer silbón (Anas penelope) de la temporada. Suele caer en Ortigueira, lógicamente, pero este año ha sido en A Frouxeira esta misma mañana.

 Ánade silbón (Anas penelope, 1º por la dcha.)

-Varios Vencejos comunes (Apus apus) revoloteando sobre la cola del embalse de As Forcadas el sábado día 5. Fotografiarlos en el cielo abierto sin referencias para enfocar con una cámara compacta (o un equipo reflex de gama baja) es probablemente el reto más difícil, pero alguna me salió.


 Vencejos comunes (Apus apus)

- Primer Papamoscas cerrojillo (Ficedula hypoleuca) de la temporada avistado ayer en un lugar poco común como son los árboles muertos del pantano. Bueno,... supongo que sería cerrojillo, porque yo en estas cosas...

 Papamoscas cerrojillo (Ficedula hypoleuca)

- Una Ranita de San Antonio (Hyla arborea) asoleándose en un juncal de Platanaria (Sparganium erectum).


 Ranita de San Antonio (Hyla arborea)

- La primera "Libeliña de Outono" (Aeschna mixta) de la temporada, ayer en el embalse. En gallego todas las libélulas ya tienen nombre vulgar, propuestos por el entomólogo Miguel A. Fernández.


  Estaba en una zona de sombra muy oscura, y tuve que forzar la máquina hasta el límite. Con ISO 1600 la foto vale para identificar perfectamente.

"Libeliña de Outono" (Aeschna mixta)
Foto Fuji HS50  ISO 1600  V: 1/320   F: 5,6

 Resumiendo, el cambio de viento me fastidió bastante el finde, que prometía más. A ver el próximo.