Seguidores e seguidoras

martes, 28 de octubre de 2014

Un Outubro moi veraniego

  Anunciaba hai pouco a inminente chegada do chuvioso inverno, sen darme conta do verán que tivéramos este ano. Porque claro, ás veces pasa que o que non veu no seu momento vén máis tarde, cando non toca.

 Non levo a conta, pero penso que debemos levar como uns dez días, como mínimo, con tempo soleado ou pouco nuboso (con algunha chuvisca sen importancia). Tendo en conta as datas nas que estamos, podemos considerar isto como unha especie de verán con retraso. Ten pasado outras veces; hai un par de anos, sen ir máis lonxe, tivéramos 30 º C en Ferrol en Outubro, mas non é desde logo o normal por aquí (que conste que xa levamos 75 mm de precipitación este mes, a pesar de todo)


    Persoalmente eu necesito moito do sol para "termorregularme mentalmente", así que recibo este tempo inusualmente veraniego con certa alegría. Además supón un importante aforro enerxético e económico (menos luz e menos calefacción). Esa é a parte boa.
  Se embargo as consecuencias desta climatoloxía anómala serán malas para o mundo natural: para a agricultura (a ver eses grelos.... que necesitan dalgunha xeada), para o período reprodutor dos anfibios ou para os movimentos migratorios das aves.

  Pero, estando ás portas de Novembro, dicir que paseamos en sandalias e de manga curta baixo este sol estupendo, pois supón un regalo para algúns de nós.

lunes, 27 de octubre de 2014

El otro ébola

   Saben los lectores habituales que denomino "peste" a la presencia habitual de perros sueltos en los espacios naturales de la costa gallega. Le decía a Inés en el facebook que, luego de años y años intentando razonar, dialogar e informar a los dueños, he abandonado toda esperanza al respecto y, muy a mi pesar, he entrado en la fase de guerra sin cuartel, dado el talante hostil (o incluso agresivo) que he encontrado en el 90 % de los casos.

   He recorrido muchos kilómetros por toda la geografía de la mitad norte de España y ciertamente no he encontrado una región en la que la ser naturalista sea tan difícil y tan desagradable como la comarca de Ferrol (y en general toda la franja costera del norte gallego).
     El interior es un mar de eucaliptos, con una biodiversidad empobrecida hasta niveles alarmantes, y donde las constantes batidas de jabalí aconsejan largarse pitando en muchas ocasiones (y a los hechos recientes me remito).
    Los humedales costeros se han convertido en auténticas "playas para perros" en el que las molestias constantes a las aves han provocado la desaparición de varias especies y cambios importantes en los hábitos de otras.
   Y la ría es pasto de los mariscadores y pescadores furtivos, que campan a sus anchas, mientras esta actividad se considere falta y no delito. El problema es que mientras censas aves, tú no eres un ornitólogo para ellos, sino un tío sospechoso con cámara que los está grabando, La semana pasada, sin ir más lejos, se me acercaba un joven que estaba practicando una pesca ilegal en Barallobre y me preguntaba si yo "era da Xunta", muy pero que muy mosqueado. Sé que algún día me va a aparecer el coche con las ruedas rajadas, mientras lo dejo aparcado en algún lugar que yo me sé.

   En fin, que vivo en una zona donde los naturalistas somos héroes; sí, HÉROES. Pero desgraciadamente unos héroes pobres, sin el poder económico que tienen otros lobbies que yo me sé con bastante más peso político.


     Ayer tenía pensado realizar una prospección herpetológica por una zona muy interesante como es el sistema dunar de Doniños (Ferrol). Al amanecer la imagen del lago y de las dunas resultaba bastante hermosa. El reclamo de las Chovas, dos Azores volando alto y reclamando sobre un monte cercano, y la esperanza de observar alguna especie interesante en los carrizales del Oeste proporcionaban un estímulo a una mañana que empezaba de la mejor manera. El objetivo (complicado, lo sé) era encontrar alguna de las especies mediterráneas que tienen aquí el límite de distribución por el norte gallego, caso de Rinechis scalaris o Coronella girondica.


       Pero esta imagen duró diez minutos exactamente. Hasta que apareció la peste, el otro ébola, cuando llevaba levantadas apenas unas pocas piedras. En esta ocasión manifestándose como tres perros, dos pequeñajos y uno grande muy agresivo. Al momento aparecía en escena otro tío con un cuarto perro suelto. Y no aguanté más.


    Ya he dicho que se ha acabado para mí la etapa de hacer el gilipollas. No vale la pena (es que aún encima se ríen de tí los hijos de puta). Qué va, qué va, se acabó. Al enemigo ni agua!! Una llamadita y al rato se presentaban los locales, mientras yo me largaba asqueado de allí. Espero que les hayan metido un buen recetazo (el Seprona ya pasa de todo)


     Sí, ya sé que es una entrada borde. Supongo que para los que viven en entornos idílicos o en otras regiones más civilizadas les parecerá que me paso. Pero es que vosotros no sois de Ferrol.

  Me despido con una foto de un bicho normal. Fué lo único a lo que me dió tiempo en la jornada de ayer. El otro ébola se encargó de joderme la mañana.


   Y las poblaciones de anfibios palmándola con el Ranavirus ese. Si es que el mundo está mal repartido, coño...


sábado, 25 de octubre de 2014

Encoro das Forcadas, un pouco de todo

    O verán que este ano non tivemos semella que quixera vir agora porque, logo de case dez días de tempo soleado, xa non sabe ún en qué estación estamos. Moito mellor para os seres que amamos o sol, como son estas Libeliñas de Outono que afotaba hoxe no encoro das Forcadas:


    O Outono é un período moi bon para observar odonatos, e a cola do encoro é un territorio excelente para atoparse con esta especie de Libeliña, que escolle preferentementes grandes masas de auga estancadas.
  Hoxe a actividade era máxima, con parellas en tándem, cópulas, e pelexas entre machos; como se quixeran aproveitar os últimos días de sol, antes da chegada inminente do inverno galego.

 Cópula de Libeliñas de Outono (Aeshna mixta). Macho drta. imaxe

   Camiñando entre o herbazal próximo ao pantano, sorprendeume a cantidade abraiante de cigarriñas que saltaban aquí e acolá. Tentando non pisalas, puiden tirar unhas fotos destes pequenos insectos, que miden menos de 10 mm e que pertencen á numerosa orde das Chinches.


   A orde das Chinches (Hemiptera) é extraordinariamente amplo. Hainas carnívoras, vexetarianas, voadoras, nadadoras, grandes, diminutas... Habitualmente divídense en dúas subordes: Hemiptera e Homoptera, á cual pertencen as Cigarriñas saltadoras (Cicadellidae), familia da nosa protagonista de hoxe. Non son tan espectaculares nin glamurosos coma lepidópteros, coleópteros ou odonatos, pero cumpren igualmente un papel importantísimo para o equilibrio do medio natural.

  Non posúo guías especializadas, mais penso que neste caso a identificación é bastante segura coa especie mencionada (agradécense correccións)

 Cigarriña (Cicadella viridis)

   Nunha casa abandonada soleábase unha Lagartixa galega (Podarcis bocagei), algo que poderá repetirse ao longo do inverno, sempre que sexa unha estación normal, con algúns días de sol e temperaturas suaves.
  Na costa de Ferrolterra contamos con varias especies que enriquecen a nosa diversidade de réptiles, pero nas zonas interiores esta diversidade baixa moito e non acharemos máis que endemismos do noroeste ibérico, algunha eurosiberiana e pouco máis. A Lagartixa galega, iso si, é unha presenza segura nos hábitats axeitados.


Lagartixa galega (Podarcis bocagei) subadulto

   A sorpresa do día foi a detección de 3 Rascóns da auga (Rallus aquaticus), dos que cheguei a ver ún, entre as canaveiras da ribeira. Probablemente exemplares en paso ou invernantes. Xa se saberá.
   Tamén alegraba a mañá a observación dunha Tartaraña das xunqueiras (Circus aeruginosus), rapaz bastante escasa por aquí. Quizá mesmo fose unha das habituais da lagoa da Frouxeira, pois o movimento de acuáticas entre ambos humidais é algo que teño comprobado.

 Canaveira de Espadana (Typha latifolia) en Vilaboa

 Tartaraña das xunqueiras (Circus aeruginosus) xuvenil

  Entraron anátidas novas nos últimos días. Agora que a caza está moi focalizada nos grandes mamíferos, prácticamente non existe presión cinexética sobre as acuáticas do encoro, onde hai moitos anos que non vexo a ninguén cazar aves, aínda que estea permitido (ou o estaba ata hai pouco, polo menos). Debe ser a única cousa boa da superpoboación de Xabalí e Corzo.

 Diferentes anátidas no encoro

Entrando no observado, destacar, entre outras cousas:
- 10+ Mergullóns cristados (Podiceps cristatus). Non censei.
- 1 Asubiador (Anas penelope) femia ou eclipse nas Cortiñas
- 8 Patos cincentos (Anas strepera). Idem
- 5 Patos culler (Anas clypeata). Idem
- 7 Cercetas (Anas crecca).
-1 Pato cristado (Anas fuligula).

 Asubiador (Anas penelope)


Patos culler (Anas clypeata)

Mañá haberá que aproveitar se vén outro día coma hoxe.

domingo, 19 de octubre de 2014

Con las monticolas en la ría de Ortigueira

    Este sábado Juan Gómez Escariz y yo estuvimos en la ría de Ortigueira, aprovechando una de esas "treguas" de buen tiempo que a medida que avance el Otoño irán haciéndose más escasas y breves. Además el fuerte viento de componente Sur nos traía unas temperaturas altas para la época (22 ºC).
  Aproveché para enseñarle a Juan alguno de mis sitios favoritos, como éste, en las riberas de San Claudio:


   Acudí a Ortigueira con la idea de afotar ese Colimbo chico (Gavia stellata) que había visto Ricardo en plumaje nupcial, pero no lo pudimos localizar. Hace años, antes de tener cámara, tuve ocasión de ver varias especies de Colimbo con las galas de verano, pero ahora que voy "armado" parece que se me resisten.

   A lo largo de la jornada pudimos contar algunas cosillas:
- 2 Garcetas grandes (Egretta alba). Mi primera observación este invierno
- 8 Espátulas (Platalea leucorodia)
- 7 Patos cuchara (Anas clypeata)
- 160 Anades silbones (Anas penelope)
- 1 Aguila pescadora (Pandion haliaetus) como mínimo. Pero muy probablemente fuesen dos diferentes

 Garceta grande (Egretta alba)
Canon SX 50  ISO 80 V 1/400 sec  F: 6,5 Distancia: 550 m (a pulso, sin trípode)

   El águila estaba mucho más cerca, pero no me dió tiempo a montar el trípode y coger la bridge (hubiese tomado una foto de esas de guía de aves). Así que le disparé con la reflex.

Aguila pescadora (Pandion haliaetus)

- Muchos zarapitos (Numenius arquata/phaeopus) no contabilizados
- Agujas (Limosa lapponica/limosa) no contabilizadas
- 65 Archibebes comunes (Tringa totanus)
- 103+ Archibebes claros (Tringa nebularia). Censo incompleto.
- 90 Correlimos comunes (Calidris alpina)
- 38-40 Correlimos gordos (Calidris canutus)
- 3 Agachadizas comunes (Gallinago gallinago) levantadas en san Claudio

 Limícolas en el molino de Cuíña

  Desde el embarcadero de Sismundi observamos un total de 9+ Charranes comunes (Sterna hirundo) que fueron entrando en la ría. Mediados de Octubre es la mejor época para observar la especie en nuestros humedales.


Charrán común (Sterna hirundo) joven


Charrán común (Sterna hirundo) adulto

    Tengo mi campo favorito, la herpetología, un poco abandonado. Para hacer salidas de ese tipo necesito más tiempo y por ahora no puede ser. Pero las casas abandonadas de Cuíña son el territorio de uno de nuestros reptiles más interesantes: la Lagartija cantábrica (Iberolacerta monticola). Pienso que ya se ha homologado el término archeolacerta para el género, pero no estoy seguro

 

     Me llamó la atención ver esa coloración tan nupcial a estas alturas del año. Desde luego que en Podarcis bocagei, más escasa por aquí, es habitual encontrar individuos con colores muy apagados y "feos" ya desde verano.
Probablemente esos colores tan oscuros que tienen nuestros lacértidos en Otoño representan una ayuda extra para termorregularse durante este período más fresco, por ser colores que absorben más calor.

Lagartija cantábrica (Iberolacerta monticola), hembra típica

    También había hembras y muchos juveniles. En general el Otoño (principios) es un buen momento para detectar ejemplares jóvenes tanto de lagartos como de ofidios. Le explicaba a Juan que ese hermosísimo color azulado en la cola de los juveniles es diagnóstico de la especie en nuestra zona.

Lagartija cantábrica (Iberolacerta monticola) juvenil

   Tanto él como yo nos despachamos a gusto con las "serranas", como se denominaban antiguamente. Uno no se cansa de mirar estos bellos animales.



Lagartija cantábrica (Iberolacerta monticola), macho

 Me despido con la foto de un bicho menos bonito. Un servidor con casi todo el "armamento" utilizado para el post (el trípode quedaba en el coche).
  Graciñas Juan.


Hasta la próxima!

miércoles, 15 de octubre de 2014

Charla sobre A Frouxeira en Valdoviño, un acto de liberación persoal

 Este vindeiro venres terá lugar a última palestra do ciclo organizado pola asociación cultural "Valdoviño Azul". Será na Casa da Cultura ás 20,30 h. (con pontualidade, ollo, xa vos dixen que eu teño pouco de galego).

  Nesta charla ofrecerei unha visión sobre a historia recente da lagoa e a xestión levada a cabo pola Xunta, moi especialmente de todo o relativo ao inverno 2011-2012, de ingrato recordo para todos. Nesta cualificación negativa penso que hai unanimidade, curiosamente, tanto desde os sectores conservacionistas como desde o viciñal.. . Sen embargo a análise e o diagnóstico do que aconteceu é moi diferente dependendo desde que ponto de vista se considere.


  Eu tentarei ser obxectivo e tamén construtivo. Hai cousas que xa non teñen solución, pero é vital que a xente dispoña de coñecimento sobre o que é esta lagoa. E nestes anos houbo, precisamente,  moita desinformación. Todo o mundo falaba, opinaba e criticaba. E houbo cousas que realmente causaron un dano irreparábel ao confundir á xente do entorno naturalista con ideas absolutamente faltas de rigor.
   Confeso que me doeu cando, mirando o libro dun importante ornitólogo galego, lin cómo o autor postulaba a teoría aquela da "desecación da lagoa" por parte da Xunta. Seguramente eu tiven moita culpa nesta confusión por no saber explicar as cousas no seu momento (os ánimos eran os que eran). Esperemos que agora, varios anos e moitas experiencias despois, sexa capaz de facer comprender cómo funciona esta lagoa extraordinaria e única. E me calo. Se ides a charla saberedes por qué A Frouxeira é tan especial.

  Estades todos invitados.

domingo, 12 de octubre de 2014

Bubulcus ibis e Hirundo/Cecropis daurica na ría de Ferrol

  Hoxe domingo a visita á ría de Ferrol parecía que había ser insulsa e aburrida, mais tornouse nunha xornada magnífica desde o ponto de vista ornitolóxico. Comezaba o percorrido pola ribeira de Mugardos e acababa en Neda.  Entre outras cousas observaba:

- 1 Garza boieira (Bubulcus ibis) pousada nunha embarcación en Maniños (Fene). Andaba a controlar a chegada da Garza branca e mira qué surpresa achei. Xá o pasado inverno tivemos a visita desta garza mediterránea no entorno da ría (preme). Desde a Mariña lucense parece que a súa distribución coma invernante progresa cara o Oeste, ano tras ano.

 Garza boieira (Bubulcus ibis)

- Muitos Alavancos (Anas platyrhynchos) espallados. Aínda non apareceron outras anátidas. Había un Pentumeiro (Melanitta nigra) macho sedimentado en Maniños desde finais de verán, pero penso que xa marchou.
- 1 Mazarico chiador (Numerius phaeopus) en Neda
- 2 Mazaricos rabinegros (Limosa limosa), que xa levan tres semanas aqui. Semella que han ficar a invernar.
- Deceas de Biluricos das rochas (Actitis hypoleucos). Xa vos contei que a ría de Ferrol é unha das localidades máis importantes para a especie en Galiza, e atrévome dicir que tamén en España. Nesta ocasión non controlei a praia de San Valentín (Fene), onde paran outras limícolas


Mazaricos rabinegros (Limosa limosa)

    Na zona de Neda hai xa algúns anos que comezou a funcionar a E.D.A.R. Non sei se é casualidade que desde entón o número de especies de acuáticas avistadas non fai máis que medrar. A invernada regular de Anas acuta, Anas penelope, Tringa nebularia e outras son unha nova positiva, tratándose dun intermareal tan destrozado como é o de Neda-Narón

 Ribeira de Neda

    En Maniños practicaba o disparo de aves en vó coa reflex. Para iso debo recorrer ao enfoque manual. Pouco a pouco voume afacendo a este mundo completamente novo para min.

Carrán cristado (Sterna sandvicensis)

   O mellor estaba por vir. Cando xa marchaba, localizaba un bando de Andoriñas voando e pousando na parede dunha casa na mesma vila de Neda


    Tiven que sacar a cámara da funda no maleteiro pero deume tempo a tirar unhas cantas fotos. Se me din hai dez ou vinte anos que había ver isto non o creo: un bando de 9-10 Dáuricas (Cecropis daurica)!

 Grupo de Andoriñas dáuricas nunha casa de Neda

    Non teño moita experiencia con este paxaro, pero creo que non é tan gregaria coma outras andoriñas; así que deduzo que se trataría de un ou dous grupos familiares residentes pola zona.


      Xa tiña observado varias aquí o mes pasado. Deben ser as mesmas que Miguel Fernández observou no entorno dun dos viadutos que posúe a autoestrada AP-9 ao seu paso pola ría. Con toda probabilidade están a nidificar nalgunha destas pontes, infraestruturas que están a axudar na expansión espectacular da especie polo norte galego. Xa temos "choio" para a vindeira Primavera (sería unha cita ben glamourosa para o Atlas).


 Andoriña dáurica (Cecropis daurica)

 Nunha antena chegaron a pousarse 9 exemplares de dáurica, e aínda había algún máis voando, penso. Unha visión sorprendente por estas terras.
  Neste mundo tan alterado e desnaturalizado no que moitas especies están en severo declive ou mesmo extinguíndose e no que apenas sobreviven as especies que son capaces de se adaptar a nós, a Andoriña dáurica convértese nunha auténtica triunfadora.

Unha foto impensábel hai uns anos

  E con este bon sabor de boca despídome ata a semana que vén. Mellor pasar páxina doutros acontecimentos sobre os que non vale a pena remexer.

sábado, 11 de octubre de 2014

Una observación desagradable

  La verdad es que duele un poco que, después de estar años y años peleándome con los quads, perros y vehículos que invaden el sistema dunar de A Frouxeira, tenga que ver lo que he visto esta mañana. Estaba a punto de llamar al SEPRONA, como hago siempre, cuando descubrí que el coche estacionado en lugar prohibido pertenecía a un colega ornitólogo. Menos mal que no llegué a realizar la llamada, pues habría sido una situación muy desagradable.

  Es cierto que su presencia en este lugar, exclusivo para las ambulancias durante la temporada de playa, no suponía una "agresión ecológica" especialmente grave, estando como estaba en un pequeño aparcamiento de gravilla (sobre todo a esas horas y en esta época), pero nuestro colectivo debe dar ejemplo e intentar cumplir la normativa medioambiental siempre, pues somos precisamente nosotros los que hemos peleado para que se legislara así
 
  Todos cometemos errores o despistes algún día. Además quiero pensar que es una persona habitualmente respetuosa con estas cosas. Pero ESO NO SE PUEDE VOLVER A REPETIR (y si lo vuelve a hacer no seré tan benévolo).


     El próximo viernes doy la última charla en la Casa da Cultura de Valdoviño (ya os pondré el cartel cuando lo tenga). Durante estas conferencias he intentando hacer ver a los asistentes la necesidad de conservar el medio y de cumplir las normas medioambientales, con menciones específicas a la presencia de perros y vehículos en las dunas. El que nunca ha desarrollado esta tarea de divulgación no sabe lo complejo que resulta con la mentalidad retrógrada y cuadriculada que tiene el personal por aquí.
 Y os aseguro que no me gustaría que alguien del público me dijese durante la charla: "Déjate de cuentos, que el otro día había un ornitólogo con el coche en las dunas".  Y tendría toda la razón.

   Ahora pongo unas fotillas de hoy, tomadas en la "Charca das espadanas" y la playa de Valdoviño.

 Herrerillo común (Cyanistes caeruleus)


    El Ostrero es una de esas limícolas que se han enrarecido mucho desde que la presencia de perros sueltos en la playa se hizo masiva. Hoy apenas se ve algún individuo suelto en el paso de Otoño.

Ostreros euroasiáticos (Haematopus ostralegus)

   La foto siguiente fué tomada después, en la ría de Ferrol. Una de nuestras pequeñas joyas aladas.

Martín pescador común (Alcedo atthis)

   Hasta la próxima.

PD: La persona que tenía el coche en las dunas no sólo no se arrepiente sino que me ha dicho que lo ha hecho otras veces y me ha dejado caer que piensa seguir aparcando allí (la foto es la foto, imagino). En fin... qué pena...
  Mientras tanto, yo seguiré rompiéndome los dientes cada día con mis compañeros de trabajo y con los vecinos de Valdoviño para que los perros y los vehículos no entren en las dunas. Cosas que pasan...