Seguidores e seguidoras

sábado, 24 de septiembre de 2011

Ría de Ortigueira, 24 de Setembro

 Nesta última fin de semana de Setembro, mes do paso migratorio por excelencia, volvín á ría de Ortigueira.
    E nótase ben a crise económica, que está a afectar ao noso e moderno Occidente capitalista (os outros dous terzos da poboación mundial levan xa toda a vida inmersos nunha "crise" bastante pior...). Contábame Pepe, mentras paseábamos polos prados de Taraza, que a crise probablemente había de empuxar a moita xente a volver a traballar o campo e retomar os cultivos en moitos terreo agora abandoados.
   Ben, pois resulta que as nosas rías supoñen tamén un importante recurso económico non só para os profisionais que viven dela, senón para moitas familias que atopan na pesca ou marisqueo un pequeno complemento á economía familiar. Conto isto porque non lembro ter visto nunca tantas embarcacións con xente pescando na ría coma estes últimos meses.  E penso que non se debe simplemente a que haxa máis afeizón pola pesca deportiva.





  Nalgunha embarcación o persoal estaba máis ben a velas vir, como esta Garza real (Ardea cinerea)




Hoxe estiven só nas enseadas máis interiores da ría: Feás, Mera e A Lagarea-Cuíña. En Feás había baixamar, o que fai que as aves maioritariamente se concentren nas canles de desaugue.




        A baixamar é un momento propicio para contar anátidas en Ortigueira. Así que puxen mans á obra. Contei algunhas cousiñas máis que se puxeron a tiro

- 3 Cullereiros (Platalea leucorodia) frente ao peirao de Ortigueira. Aquí vemos dous, acompañados por unha Garzota (Egretta garzetta).

 - Uns 700 Alavancos (Anas platyrhynchos). Levaba un censo moi meticuloso en Feás e Mera, pero con isto das fotos para o blogue despisteime, e se me pasou o momento de contar na Lagarea. Pero máis ou menos por ahí estaría a cousa. Os machos estrean a súa bonita plumaxe nupcial. O resto de anátidas aínda manteñen as cores discretas do "eclipse".

- 3 Patos culleretes (Anas clypeata). Primeira observación propia da especie este outono.
- 7 Patos rabilongos (Anas acuta). Tamén é a primeira chegada rexistrada aquí.
- 8 Patos asubiadores (Anas penelope).
- 23 Cercetas (Anas crecca)

 Mentras censaba en Feás, apareceu unha das nosas xoias orníticas: o Pica peixe (Alcedo atthis), nidificante na ría (e moi desconfiado, por certo).
  Os Corvos mariños (Phalacrocorx carbo) aínda non chegaron. Refírome ao "mogollón", por suposto. Na ría sempre hai uns cantos, pero o continxente invernante aínda vai tardar un par de semaniñas en chegar. Nesta foto tiven a sorte de pillar un exemplar anelado (ou iso me parece).

Tamén había limícolas, como este Bilurico claro (Tringa nebularia)
  Fixen algúns censos parciais. De pouco serven se non se completan, pero xa que os temos, vamos dar algúns números:
 - 5 Mazaricos rabinegros (Limosa limosa)
- 29 Biluricos comúns (Tringa totanus)
- 15 Biluricos das rochas (Actitis hypoleucos)
 - 82 Pilros comúns (Calidris alpina).
- 18 Pilros gordos (Calidris canutus)
- 5 Píllaras reais (Charadrius hiaticula)

Estes Totanus (e outras especies) descansaban ao pé do muíño de Cuíña..

Tamén apareceron as primeiras Píllaras cincentas (Pluvialis squatarola). Dous exemplares xuvenís, na enseada da Lagarea. Na foto, o primeiro comezando pola dereita. Na miña opinión as plumaxes xuvenís deberían estar proibidas. Cómo complican a identificación e qué sustos dan ás veces!!.


Na Lagarea xa temos Asubiadores (Anas penelope), como este da foto. É o que ten o ventre branco, na parte esquerda da foto.


Cando xa marchaba polo camiño, asustei varias Lagartixas da serra (Iberolacerta monticola), endemismo ibérico, propio da alta montaña. Sen embargo na nosa terra é frecuente tamén nas serras de baixa e media altitude, ou mesmo na costa das comarcas de Ortegal e A Mariña, onde é moi común. Ésta é unha femia.


E despídome cunhas fotos de botánica, realizadas nunha pequena xunqueira salgada dominada por Juncus maritimus, en Cuíña. Como estas bonitas Aster tripolium, que aínda están en flor nestes días de outono:    
   
 A Halimione portulacoides, de follas carnosas e sabor salgado. Esta planta, da familia das "quenopodiáceas" é moi frecuente nas zonas de marisma onde hai profundas canles escavadas pola escorrentía. Estas canles están ás veces moi pouco visíbeis e hai grave risco de enterrar a perna na lama ou mesmo de lastimarse bastante  (teño levado bós sustos, mentras buscaba Becacinas ou Rascóns nas xunqueiras de Ladrido). Así que a Halimione é un bon indicador de perigo, cando se prospectan marismas salinas. Ollo!

  Por último, unha Limonimun sp. Non levaba a guía encima, e non sei se é a L.vulgare ou a L.dodartii , ésta última  catalogada como en perigo de extinción, e que ten en Baldaio a poboación máis importante de España (grazas, José, por compartir aquela xornada)
Saúdos desde Ferrol.

domingo, 18 de septiembre de 2011

Paso de aves marinas en Punta Frouxeira

 Hoy domingo por fin se animó la cosa en el cabo de Punta Frouxeira (Valdoviño-A Coruña). Había un claro viento de NW, que fue arreciando a lo largo de las dos horas que permanecí  allí, con algo de lluvia incluída. Lo malo de estar en un túnel (antigua batería militar) es que en estas condiciones, se produce un molesto "efecto chimenea", con un viento racheado que te sacude de lo lindo, y que aumenta las vibraciones del trípode, dificultando bastante la observación. Además, aunque la temperatura rondaba los 14-15 ºC, con el paso de las horas la sensación de frío se hace evidente, como saben bien todos los colegas que censan aves marinas.

 No obstante fué una mañana animada, aunque este año parece que el frente migratorio está pasando más lejos de Punta Frouxeira que otras veces y concretamente el de Alcatraz apenas se nota aún.

 Las que siempre están son la Gaviotas patiamarillas (Larus michahellis). Todas tenían el plumaje hecho un desastre, supongo que por la muda.



 Como digo estuve contando durante dos horas de manera continuada. Esto fue lo máis interesante que ví:
- Alcatraces (Morus bassanus). Muy pocos todavía. Así a ojo podían ser unos 200-300 ejemplares/hora. Con mi cámara lo único que puedo fotografiar son ejemplares que pasan muy cerca. Y sólo si hay buena luz. Pero hoy no la había, y menos a esas horas.

- 2 Pardelas cenicientas (Calonectris diomedea)
- 3+ Pardelas baleares (Puffinus mauretanicus). La luz lateral del amanecer proporcionaba un toque pardusco a algunas pichonetas, y había que fijarse bien en la zona caudal (diagnóstica entre ambas especies). Pero desde luego pasaron muy poquitas baleares.
- 1438 Pardelas pichonetas (Puffinus puffinus). Buena cifra!
- 37 Pardelas sombrías (Puffinus griseus)
- 17 Negrones (Melanitta nigra). Número muy bajo para tanto tiempo de censo.
- 8 Págalos grandes (Stercorarius skua). Alguno pasó relativamente cerca del cabo.
- 17 Págalos medianos (S.parasiticus/pomarinus). Estos pasaban lejos.
- 49 Charranes patinegros (Sterna sandvicensis), como éstos de la foto (muy mala, lo sé...)

- 16 Charranes pequeños (Sterna spp, con varios albifrons por el medio)

  Tenía que volver a Ferrol, pero de buena gana me quedaba por allí un par de horas más.
Saludos

jueves, 15 de septiembre de 2011

Chascos rabipintos (Saxicola rubetra) en Valdoviño

    Unha das primeiras entradas deste blogue foi sobre os prados de Taraza, na parroquia de Meirás (Valdoviño). Comentaba que debido a que esta zona conserva unha boa extensión de prados e sebes era un lugar destacado na bisbarra polo sei interese para os paseriformes. Tanto durante a época de cría coma nos pasos migratorios, especialmente o outonal.
 Un ano máis, hoxe os campos de Tarza fervían de paxariños de diversa procedencia que decidiron facer unha parada aquí, para "repostar". E entre eles destacaba un numeroso grupo de 17 Chascos rabipintos ou norteños (Saxicola rubetra). Na compaña de Pepe García vizoso e, a pesares de que se monstraban terríbelmente desconfiados, puiden sacar algunhas fotos testemuñais dos Chascos rabipintos


  Pepe pasoume a seguinte foto (do mesmo exemplar anterior), pousado nun xoven chopo de repoboación. Estaba moi lonxe e había pouca luz, pero a diferencia entre sensor "Reflex" e "Bridge" é palpábel..

Ademáis puidemos observar tamén:
- 1 Colirrubio real (Phoenicurus phoenicurus) nunha sebe de Salgueiros (Salix atrocienera). Primeira observación persoal da especie na comarca de Ferrol
- 1 Papamoscas negro (Ficedula hypoleuca). A Pepe deulle tempo a enfocalo polo menos (eu inmortalicei as follas do Salgueiro..).

- 1 Pedreiro cincento (Oenanthe oenanthe)
- 1 Papuxa común (Sylvia communis). En tempos reprodutor común na zona, hoxe en día presente só durante os pasos migratorios na zona litoral.
 Cómpre termos en conta que a hora era bastante mala (as cinco-seis da tarde), polo que nas horas da mañá a cousa tivo que estar moito mellor aínda. Probablemente estes próximos días han traer máis novidades nos Prados de Taraza.
Ata outra.

domingo, 11 de septiembre de 2011

Praia da Frouxeira, 11 de Setembro

 Hoxe quero facer a primeira entrada propiamente da Frouxeira, un lugar moi especial e moi querido para o autor deste blogue. Xa non só polas horas de campo que lle teño adicado (moitas), senón máis ben polos recordos que me trae, e as vivencias que pasei alí cando me formaba coma naturalista.

  Antes, unha breve introdución, para comprendermos mellor este humidal.
  Como norma xeral, a maioría das lagoas e humidais manteñen un nivel hídrico máximo durante o inverno e primavera, logo das chuvias invernais, dominantes na nosa rexión xeográfica. Logo, debido á seca estival, vai baixando ata ficar baixo mínimos durante esta época na que estamos. Non son biólogo, pero entendo que iso é o normal, digamos.
 Sen embargo, a lagoa litoral da Frouxeira, en Valdoviño (A Coruña), non segue este padrón. Por unha serie de acontecimentos históricos (que necesitarían unha longa explicación) e as consecuencias da explotación humana, os seus "ritmos" foron xustamente ao contrario durante décadas.
  Así, viña mantendo un nivel de auga bastante baixo durante a Primavera, algo que, xunto coa oscilación do nivel (debido ás mareas) penalizaba bastante a potencialidade do humidal como lugar de reprodución de acuáticas. Nidifican bastantes parellas nalgúns casos, certo, pero posiblemente moitas menos das que o farían se os niveis da lagoa mantiveran un comportamento máis acorde co que se presupón nun hábitat lacustre.
 Pola contra, a finais do verán e no outono, a lagoa mantén habitualmente un nivel hídrico máximo, moi alto (esaxeradamente alto, diría eu). Un fenómeno pouco  frecuente nos humidais e.. case, case "contra natura". Algo que impide a presenza dos bandos de limícolas na lagoa, pero que sí sedimentan (por milleiros) durante o mes de Maio.
  Hai que anunciar que isto probablemente vai mudar nos próximos anos. Está en fase de estudo por expertos un traballo encargado pola Xunta, que serva para elaborar un plano de xestión futuro para esta lagoa. Desde aquí, espero que sexa beneficioso e que saia ben. O tempo diráo.

 Ben, hoxe a lagoa estaba chea.

  Un grupiño de 40 Galiñolas negras (Fulica atra) nadaban nas augas abertas. Se ven un ano normal, nas próximas semanas o seu número ira aumentando probablemente ata acadar o máximo aló polo mes de Decembro. Este rálido é bastante raro como nidificante actualmente, sendo máis abondoso durante o outono e inverno, cando A Frouxeira se converte na localidade de invernada máis importante de Galiza para esta especie.

 Daquela fun á praia. O paso de limícolas está no seu momento máis importante e hai que controlar as "novidades". Desgrazadamente nesta praia (igual que en moitas outras) temos un problema de invasión humana brutal, a pesar de tratarse dunha zona "protexida" e catalogada de interés natural (Zepa, Ramsar, LIC,..). Dá igual. As forzas de orde pública responsábeis de velar porque se respete a lexislación (como impedir que se leven os cans soltos, por exemplo) están ocupadas a esta hora da mañá. Lamentábelmente os problemas derivados da "marcha" nocturna teñen á policia municipal e á guardia civil bastante ocupada  nas mañás do fin de semana: liortas nas portas das discotecas, controles de alcolemia, accidentes de tránsito, .... Por suposto que entendo que vaian a solucionalos (non estou contra iso, que conste) pero hai determinados fenómenos sociolóxicos que din moito desta sociedade nosa, e explican cales son as prioridades da xente....a pesares da famosa crise.
 Eu xa me cansei de facer o seu traballo, enfrentándome ás persoas incívicas. Non importa que se lle diga de maneira educada e cordial. As respostas son habitualmente agresivas ou ameazantes por parte desta xente. A este xa non lle dixen nada por levar o can solto. Para qué?
   Tamén veu o séptimo de cavalaría. A verdade é que a presenza ocasional dun xenete a cavalo apenas ten incidencia ou molestias nas aves. Case penso que fai máis beneficio que dano (aínda que sexa só polo aporte que lle dará a algúns invertebrados o contido orgánico dos seus excrementos, en lugares pobres en elimento, como un sistema dunar aberto).
  E había limícolas!! A pesar da romaría de xente, as aves descansaban ou se alimentaban activamente.
 Estes Virapedras facían o primeiro (a este paso vamos ter que nomeala "limícola do mes"..)
  No intermareal, contei ata 36 Píllaras reais (Charadrius hiaticula) e 50 Pilros tridáctilos (Calidris alba). Éste era un bando de Píllaras:
   Cando voltaba apareceu un grupo de Pilros comúns (Calidris alpina) con varios Pilros cúbranco (Calidris ferruginea). Só puiden identificar claramente ún deles, que puiden afotar bastante ben. Podemos apreciar o seu aspecto de mazarico en miniatura (peteiro e patas longos), que lle dan o nome español ("Zarapitín"):

Ata outra! 

sábado, 10 de septiembre de 2011

Paso migratorio en la Ría de Ortigueira

Nunca desaprovecho el mes de Septiembre para observar limícolas y otras aves migratorias en los humedales de la comarca. Hoy pretendía llevar a cabo un censo más completo que la semana pasada. A pesar de la lluvia , que forma parte intrínseca del verano ortegano, y que cayó durante media mañana, pude contar algunas cosas interesantes.
   Al llegar, el panorama meteorológico era desalentador..
 Y no tardó en empezar a llover. Pasé bastante rato sin salir del "refugio".
 Aprovechando que no podía sacar las ópticas, y como me aburría, tiré unas fotillas a una serie de plantas que fueron bendecidas con grandes propiedas culinarias.
     Como este Manzano. Gran parte de la ribera occidental de la ría está poblada con plantaciones de este frutal. Su destino es fundamentalmente la exportación para Asturies, desde donde nos devolverán parte de ellas en forma de sidra. Pero su importancia vá mucho más allá. Las huertas de manzanos son el hábitat favorito de muchos paseriformes durante el otoño, que saben aprovechar este recurso como nadie. Además forman una estampa muy carcterística de la ría, cuando sus hojas se vuelven doradas antes de la caída otoñal.
 A su lado, un Laurel (Laurus nobilis). No puede haber casa gallega sin hojas de "Loureiro", a menos, claro, que sus inquilinos sólo coman hamburguesas y comida basura (en ese caso... me compadezco de ellos). Casualmente no me quedaba laurel en casa, así que le pedí "prestadas" unas hojas al árbol, mientras comenzaba a llover otra vez...
 

En el borde de los prados no faltaban los pies de Hinojo (Foenicurum vulgare), conocido aquí como "Fiuncho". Yo adoro esta umbelífera. Sus semillas secas son usadas como condimento en muchas cocinas. Sus tallos (mejor secos, también) no pueden faltar en la cocción de las castañas durante el "Magosto" gallego. Pero es que además sus bulbos (que tienen un aspecto parecido a la cebolla) están deliciosos cocinados, como saben bien en algunos países de Europa central. Personalmente recomiendo el gratinado al horno, con pan rallado, nueces y un poco de queso parmesano rallado, después de cocerlo brevemente (por favor, no estropeéis este elegante plato vegetariano añadiéndole embutido, os lo pido de corazón!).


 En cuanto paró de llover me dediqué a lo mío, que son las aves. En la playa de Cariño encontré estos Vuelvepiedras, muy confiados. Estos días el paso de esta limícola por nuestra costa es notorio. Varios ejemplares rebuscaban invertebrados entre las algas en descomposición de la orilla.
 Si no fuera por las patas rojas y el vientre banco, apenas se distinguirían entre el entorno, gracias a su plumaje críptico.

 Ya en Ortigueira "city"pude fotografiar a placer este Andarríos chico, limícola extraordinariamente común en todas las rías gallegas, donde tenemos una población proporcionalmente muy importante en el contexto peninsular. Aunque la mayoría de las especies pequeñas (y grandes) de los géneros Tringa-Actitis son bastante solitarias, se cuentan por decenas los ejemplares que invernan en nuestras rías (casi 100 individuos en la ría de Ferrol!)
  Luego pasé por la ensenada de A Lagarea-Cuíña. Dos accesos estaban abiertos y pude acercarme.
 Los Azulones ya muestran su característico plumaje nupcial, que pierden durante la muda de verano, cuando cambian para un mimético plumaje conocido como "de eclipse" (coincidiendo con la pérdida temporal de la facultad de volar, al caerse todas las plumas remeras).
En esta época pueden concentrarse hasta 1000 ejemplares en Ortigueira, algo que sucede también en la mayoría de las rías gallegas (bueno no siempre tantos, pero incluso en la contaminada ría de Ferrol se reúnen varios cientos).
 Con la subida de la marea, los Archibebes claros empezaban a agruparse...
 De entre las junqueras salinas de Juncus y Spartina salieron varias Cercetas comunes.
 La marea seguía subiendo, y tres especies de gaviotas se apiñaban en el intermareal que quedaba. Antonio y Paco, no os esforcéis en aumentar la foto para ver si hay anillas, que mi cámara no es réflex y si aumentas la imagen sólo sacas "pixeles"..
 Un bando de Correlimos pasó cerca. Varios Correlimos gordos encabezaban la carrera, seguido por un pelotón de comunes. Cerrando el grupo había también algún zarapitín rezagado (en la parte izquierda de la foto).

 Vayamos con los datos de hoy. Esto fué lo que pude contar entre foto y foto:

-1 Espátula (Platalea leucorodia)
- Cientos de Azulones (Anas plathyrhynchos).
- 2 Anades silbones (Anas penelope). Primera observación propia este otoño.
-12 Cercetas comunes (Anas crecca)
- 222 Ostreros (Haematopus ostralegus)
- 71 Chorlitejos grandes (Charadrius hiaticula)
- 435 Zarapitos reales (Numenius arquata)
- 2 Agujas colinegras (Limosa limosa)
- 42 Agujas colipintas (Limosa lapponica)
- 69+ Correlimos comunes (Calidris alpina)
- 46 Correlimos gordos (Calidris canutus)
- 70 Correlimos tridáctilos (Calidris alba)
- 24 Correlimos zarapitines (Calidris ferruginea)
- 13 Vuelvepiedras (Arenaria interpres)
- 16 Archibebes comunes (Tringa totanus)
- 107 Archibebes claros (Tringa nebularia)
- 12 Gaviotas cabecinegras (Larus melanocephalus)
- 79+ Charranes patinegros (Sterna sandvicensis) dentro de la ría

 Hasta otra!

domingo, 4 de septiembre de 2011

Mariñas e limícolas en Valdoviño

Hoxe fun cedo ata o cabo da Punta Frouxeira, na parroquia de Meirás (Valdoviño). Un grupiño de Choias (P.pyrrhocorax), que empregan o faro coma durmidoiro, saíu a recibirme.

Semellaba un día favorábel para a observación de mariñas en paso. Pero o vento de compoñente SW que zoaba  non era precisamente o idóneo para tal menester neste lugar. Nestas circunstancias son moi poucas as mariñas que se achegan á costa o suficiente para poder identificalas.

Apenas parei media hora, na que censei:
- 150 Mascatos (Morus bassanus)
- 6 Pardelas cincentas (Calonectris diomedea)
- 18 Furabuchos atlánticos (Puffinus puffinus)
- 3 Pardelas baleares (P.mauritanecus)
- 1 Palleira pomarina (Stercorarius pomarinus) xov
- 1 Palleira grande (S skua)
- 27 Carráns cristados (Sterna sandvicensis)
- 2 Carráns comic (S.hirundo/paradisaea)
 Cifras todas elas moi pobres para a localidade. Non é Estaca, desde logo, pero se colles un día bon non dás contado todo o que por alí pasa e, nalgunhas spp saen frecuencias de paso realmente espectaculares (3000 Mascatos/hora, 500 Pentumeiros, 1400 P.puffinus, 300 P.griseus, ..)

 Xa que tiña tempo, baixei ata a pequena cala coñecida como "Praia dos Botes". Nótase que estamos xa en Setembro: vaias onde vais atopas aves migrantes en paso.
 Por exemplo, 3 Virapedras (Arenaria interpres) rebulindo os montóns de algas e pedras buscando alimento. Con eles, 20 Pilros tridáctilos (Calidris alba), limícola ben "fotoxénica", que ata a min me queda ben nas fotos.




No outro lado da praia, un grupiño de 18 Píllaras reais (Charadrius hiaticula), con varios adultos en plumaxe nupcial aínda,  e 1 Pilro gordo (Calidris canutus, no centro da imaxe), que semellan estar entrando estes días por todo o país.
 Finalmente fun dar unha volta a ver como estaba a veciña lagoa da Frouxeira. Non han faltar entradas da lagoa neste blogue; iso xa o daredes por suposto os que me coñecedes de Galiciaves. Arestora, co nivel tan alto apenas hai aves visíbeis nas augas abertas. Nadaban 3 Mergullóns (T.ruficollis), un grupiño de Patos frisados (A.strepera), anátida que nidifica aqui todos os anos, e pouco máis.
  Entón escoitei un carrán cristado (Sterna sandvicensis). Ou iso me pareceu. Mirei cos binóculos e identifiquei claramente un ex desta especie na parte norte da lagoa. Pero entón vin outro, máis ao Oeste, saqueille dúas fotos moi malas e apareceu isto:



 En principio semella un Carrán común (Sterna hirundo), menos numeroso có Cristado, pero habitual tamén durante os pasos na Frouxeira.
 Ata a próxima.